Ένα από τα πιο διαδεδομένα παράσιτα του αστικού ιστού είναι τα μυρμήγκια

Ένα από τα πιο διαδεδομένα παράσιτα του αστικού ιστού είναι τα μυρμήγκια. Κάνουν την εμφάνισή τους άρχες της άνοιξης με την πρώτη μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας και τα συναντάμε καθ όλη τη διάρκεια των θερινών μηνών σε κατοικίες εντος και εκτός των πόλεων. Ως παράσιτα είναι αυτά που συναντώνται συχνότερα στις κατοικίες μετά από τις κατσαρίδες. Τα μυρμήγκια δεν αποτελούν σοβαρή απειλή για την υγεία μας ,ωστόσο μπορούν να γίνουν πολύ ενοχλητικά κατά την είσοδό τους σε σπίτια και χώρους εργασίας . Κάθε μυρμήγκι είναι μέλος μιας πολύ οργανωμένης αποικίας , που μπορεί μερικές φορές να αποτελείται από εκατομμύρια άτομα.

Τα μυρμήγκια είναι κοινωνικά έντομα και ανήκουν στην οικογένεια formicidae της τάξη των υμενόπτερων (ιδίας συνομοταξίας με τις μέλισσες και τις σφήκες ).  Σήμερα έχουν ταξινομηθεί περίπου 12.500 είδη, εκ των οποίων τα 180 ζούνε στην Ευρώπη και υπάρχουν στον πλανήτη μας από την Κρητιδική περίοδο μετρώντας περίπου 110 εκατομμυρίων χρόνων ζωής.

Μορφολογία και είδη

Τα μυρμήγκια αποτελούνται από 3 διακριτά τμήματα: το κεφάλι, το μεσόσωμα και το μετάσωμα  (ή γαστήρας).  Χαρακτηριστικές είναι οι αρθρωτές κεραίες τους και  ο μίσχος, ο οποίος σχηματίζει μια λεπτή μέση μεταξύ του μεσοσώματος και της γαστέρας.

Στην Ελλάδα πιο συχνά συναντάμε τα εξής είδη:

Μαύρο μυρμήγκι (Lasius niger)

Εξωτερική Μορφολογία

Οι εργάτες έχουν μήκος 3,00-5,00mm και χρώμα σκούρο καφέ εως μαύρο. Η βασίλισσα έχει μήκος 15,00mm και χρώμα σκούρο καφέ εως μαύρο. Τα αρσενικά έχουν μήκος 3,00-4,00 mm και χρώμα σκούρο καφέ εως μαύρο.

Βιολογία

Ο βιολογικός κύκλος περιλαμβάνει τα στάδια αυγό – προνύμφη – νύμφη – ενήλικο και διαρκεί περίπου 45-75 ημέρες. Η διάρκεια ζωής των εργατριών είναι 6-12 εβδομάδες. Η διάρκεια ζωής της βασίλισσας μπορεί να φτάνει μέχρι και δεκαετίες. Ρόλος της βασίλισσας είναι το ζευγάρωμα , το οποίο πραγματοποιείται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Ιούλιο – Αύγουστο και η φροντίδα των αυγών. Εάν πεθάνει η βασίλισσα η αποικία επιβιώνει για διάστημα λίγων μηνών. Τα μυρμήγκια θα εισέλθουν στο σπίτι για εύρεση τροφής και προσελκύονται από γλυκείς , πρωτεϊνούχες τροφές καθώς και διάφορες κολλώδεις ουσίες. Χαρακτηριστικό τους είναι τα ίχνη φερομόνης που αφήνουν στις διαδρομές τους έτσι ώστε να ακολουθούν τα υπόλοιπα μυρμήγκια και να οδηγούνται και αυτά στην τροφή.

Περιβάλλον

Θα τα συναντήσουμε να βγαίνουν μέσα από πρίζες , ρωγμές τοίχων και πατωμάτων καθώς και σε κουζίνες κάτω από τον νεροχύτη και επάνω στον πάγκο.

Μυρμήγκι του Φαραώ (Pharaonis Monomorium)

Εξωτερική Μορφολογία

Οι εργάτες έχουν μήκος 1,50-2,00mm και χρώμα κίτρινο εως καφέ. Η βασίλισσα έχει μήκος 3,50-6,00mm χρώμα σκούρο κόκκινο και έχει φτερά , ωστόσο δεν πετά. Τα αρσενικά έχουν μήκος 3,00 mm και χρώμα μαύρο και είναι φτερωτά.

Βιολογία

Ο βιολογικός κύκλος περιλαμβάνει τα στάδια αυγό – προνύμφη – νύμφη – ενήλικο και διαρκεί περίπου 40-45 ημέρες. Η βασίλισσα μπορεί να αποθέσει 400 ή και περισσότερα αυγά στην διάρκεια της ζωής της. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα είδη μυρμηγκιών εάν βρεθούν σε κατάλληλο περιβάλλον μπορούν να αναπαράγονται όλο το χρόνο. Χαρακτηριστικό τους , είναι ότι σχηματίζουν πολλές αποικίες , και σε μία αποικία μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μία βασίλισσες. Έτσι μια βασίλισσα μαζί με λίγους εργάτες μπορεί να φύγουν και να κάνουν την δική τους αποικία κάπου αλλού. Το γεγονός αυτό καθιστά το συγκεκριμένο είδος πιο δύσκολο στην καταπολέμηση καθώς διασπείρονται ιδιαίτερα εύκολα σε πολλά σημεία

Περιβάλλον

Το συγκεκριμένο είδος θα το συναντήσουμε κυρίως σε νοσοκομεία. Προτιμούν και κάνουν φωλιές σε σκοτεινές και θερμές περιοχές κοντά σε σωλήνες ζεστού νερού και θέρμανσης καθώς και σε ανοίγματα τοίχων.

Κόκκινο μυρμήγκι (Solenopsis invicta)

Εξωτερική Μορφολογία

Το χρώμα τους είναι χάλκινο καφέ στο κεφάλι και το σώμα, με λίγο πιο σκούρα κοιλιά. Ξεχωρίζουν από την κλαδωτή τους κεραία η οποία και φαίνεται κατά κύριο λόγο  στην εμπρόσθια όψη του θηλυκού. Οι Βασίλισσες έχουν μήκος 15,00mm, οι εργάτριες από 3,00 – 6,00 mm και τα αρσενικά από

Βιολογία

Ο βιολογικός κύκλος περιλαμβάνει τα στάδια αυγό – προνύμφη – νύμφη – ενήλικο και ο βιολογικός τους κύκλος κυμαίνεται από 40 έως 60 ημέρες. Η βασίλισσα παράγει από 800 έως 2000 αυγά την ημέρα. Παράγει στείρες εργάτριες και περιστασιακά κάποια  γόνιμα θηλυκά και αρσενικά. Τα γονιμοποιημένα θηλυκά μπορούν να ξεκινήσουν νέες αποικίες. Οι νέες αποικίες μπορούν να δημιουργηθούν με εκκολαπτόμενα μυρμήγκια  καθώς μια βασίλισσα εγκαταλείψει τη φωλιά με μια ομάδα εργατριών, προνυμφών κλπ. και να ξεκινήσει μια νέα αποικία. Οι αποικίες μπορούν να περιέχουν έως και 400.000 εργατικά μυρμήγκια.

Περιβάλλον

Το συγκεκριμένο είδος θα το συναντήσουμε κοντά σε περιοχές μόνιμου νερού, όπως φράγματα, ποτάμια, λίμνες και εξοχικές κατοικίες με αυτόματο πότισμα. Τα κόκκινα μυρμήγκια συχνά εγκαθίστανται σε φυτά που βρίσκονται σε επαφή με το έδαφος καθώς και σε γλάστρες.

Η κοινωνία των μυρμηγκιών

Τα μυρμήγκια ζουν σε οργανωμένες αποικίες. Οι φωλιές τους στη φύση βρίσκονται σε κορμούς δέντρων ή έχουν την μορφή υπογείων στοών στο έδαφος. Στην περίπτωση των κατοικιών τα συναντάμε να δημιουργούν αποικίες στα σοβατεπί και κάτω από τα πλακάκια. Οι αποικίες τους,  έχουν κατά κανόνα μέτριο μέγεθος, μπορεί όμως να φτάσουν ακόμη και τα 4 στρ. Σε κάθε αποικία υπάρχουν τρεις βασικές κάστες: η βασίλισσα ή οι βασίλισσες, τα αρσενικά και οι εργάτριες. Η βασίλισσα έχει τον ρόλο της μητέρας καθώς είναι το γόνιμο θηλυκό που δίνει τους απογόνους. Τα αρσενικά αναλαμβάνουν το ρόλο της γονιμοποίησης της βασίλισσας και πεθαίνουν ύστερα από το ζευγάρωμα. Οι εργάτριες αναζητούν και συγκεντρώνουν τροφή για την αποικία, ταΐζουν τη βασίλισσα, εκτρέφουν τις προνύμφες, καθαρίζουν τη φωλιά, σκάβουν καινούριες αίθουσες όταν υπάρχει ανάγκη για επέκταση και υπερασπίζονται τη φωλιά. Στην κοινωνία τους τα μυρμήγκια λειτουργούν με πλήρη κατανομή των ρόλων τους χωρίς να υπάρχει κάποιος αρχηγός. Οι αποικίες τους αποτελούν αυτοτελή ομάδες η οποίες λειτουργούν σαν ένας ενιαίος οργανισμός.  Χαρακτηριστικό τους είναι η μεγάλη συνεργατικότητα η οποία εκδηλώνεται και από τον τρόπο με τον οποίο τρέφονται.  Τα μυρμήγκια είναι τόσο βαθιά κοινωνικά όντα, ώστε τρώνε συλλογικά: μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται τροφάλαξη . Έτσι, οι εργάτριες δίνουν νερό και πρωτείνες στις προνύμφες κι αυτές, με τη σειρά τους, τα μετατρέπουν σε υδατάνθρακες, τους οποίους απεκκρίνουν για να τους φάνε τα ενήλικα άτομα.

Η αντιμετώπιση

Για την αντιμετώπιση χρησιμοποιούμε 2 εναλλακτικούς τρόπος: την εφαρμογή ειδικού ετοιμόχρηστου   gel και την εφαρμογή του Υπολειμματικού ψεκασμού.

Το Gel τοποθετείται στα σημεία με δοσολογία μικροσκοπικής σταγόνας. Πρόκειται για δόλωμα άκρως ελκυστικό το οποίο περιέχει πρωτεϊνούχες ουσίες οι οποίες καθιστούν το σκεύασμα ελκυστικό προς τα μυρμήγκια. Το gel δρα εκμεταλλευόμενο το φαινόμενο της  τροφάλλαξης. Τα μυρμήγκια τρώνε το σκεύασμα το οποίο και μεταφέρουν μέσα από το πεπτικό τους σύστημα στην αποικία τους. Εκεί μέσα από τη διαδικασία της τροφάλλαξης  όπου οι εργάτες τρέφουν τις νεαρές προνύμφες οι οποίες με τη σειρά τους επεξεργάζονται την τροφή που έλαβαν, που εμπεριέχει τη δραστική ουσία, και με το μείγμα που παράγουν τρέφουν ολόκληρη την αποικία μεταφέροντας έτσι την δραστική ουσία σε ολόκληρο τον πληθυσμό. Εντός των πρώτων 12 – 24 ωρών  από την κατανάλωση του σκευάσματος επέρχεται ο θάνατος. Τις επόμενες 10 – 14 ημέρες επέρχεται η κατάρρευση της αποικίας.

Η εφαρμογή του ψεκασμού ενδείκνυται για  την άμεση εξάλειψη των μυρμηγκιών σε ευαίσθητες περιοχές ή στην άμεση επέμβαση στην αποικία τους. Καθώς  και για την θωράκιση του χώρου (σε περιοχές όπως: πλευρές εισόδου γύρω από παράθυρα και πόρτες, αγωγούς αποχέτευσης και σωλήνες ) ώστε να μην υπάρξει μια εκ  νέου εισβολή.

Προληπτικά μέτρα

Τα προληπτικά μέτρα είναι πολύ σημαντικά για την αποτροπή εμφάνισης των μυρμηγκιών εντός της  οικίας μας. Τέτοια μέτρα είναι :

• Καθημερινή καθαριότητα και ειδικότερα στους χώρους παρασκευής και διατήρησης τροφίμων.
• Απομάκρυνση άχρηστων υλικών από το χώρο.
• Απομάκρυνση υπολειμμάτων τροφής και πηγών στάσιμου νερού.
• Συχνό και σχολαστικό καθαρισμό σε θέσεις όπου πολλαπλασιάζονται και ζουν τα έντομα.
• Η διατήρηση των τροφίμων να γίνεται σε προφυλαγμένους χώρους (π.χ. πλαστικά δοχεία, βάζα κ.λ.π.) όπου δεν μπορούν να εισέλθουν τα έντομα.
• Τυχόν σχισμές να καλυφθούν και κατασκευές να επισκευαστούν.

Στις πρώτες ενδείξεις μυρμηγκιών (μυρμήγκια διάσπαρτα στο χώρο η σε σημεία αποθήκευσης τροφίμων)  εντός της κατοικίας  είναι εξίσου σημαντικό να πραγματοποιηθεί μια εφαρμογή επαγγελματικής απεντόμωσης  άμεσα πριν δημιουργηθούν αποικίες.

Γνωρίζετε ότι…

Τα μυρμήγκια – εργάτες μπορούν να διασχίσουν αποστάση μέχρι και 90 μέτρα από την φωλιά τους προς εύρεση τροφής.

Τα μυρμήγκια μπορούν να σηκώσουν 25 φορές το βάρος τους.

Τα μυρμήγκια μπορούν να κλωνοποιήσουν τους εαυτούς τους.

Τα μυρμήγκια απομακρύνουν τα νέκρα μέλη του βασιλείου τους.